Εκδήλωση ενημέρωσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη συνδιοργάνωσε το Κέντρο Υγείας Αλμυρού (5^ηςΥ.ΠΕ.) με την Ένωση Διαιτολόγων- Διατροφολόγων Π.Ε Θεσσαλίας, με θέμα «Σακχαρώδης- Διαβήτης- Πρόληψη- Διατροφή- Επιπλοκές», η οποία και πραγματοποιηθηκε στο Δημαρχείο Αλμυρού .

Σημειώνεται πως προληπτικός έλεγχος και παροχή συμβουλών στην είσοδο του Δημαρχείου πραγματοποιήθηκε το πρωί της Παρασκευής.

. Τι είναι ο Σακχαρώδης διαβήτης

Ο Σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι μία ετερογενής και πολυπαραγοντική νόσος. Αφορά διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων των λιπών και των πρωτεϊνών. Το κύριο γνώρισμα του ΣΔ είναι η αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Ο διαβήτης μπορεί να οφείλεται σε μερική ή σε ολική έλλειψη της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη η οποία εκκρίνεται από το πάγκρεας και βοηθάει τη γλυκόζη που προσλαμβάνουμε από την τροφή να μπει μέσα στα κύτταρα και να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ενέργειας. Μερικές φορές η ινσουλίνη που παράγει το πάγκρεας δεν επαρκεί ή δεν χρησιμοποιείται σωστά, με αποτέλεσμα η γλυκόζη να παραμένει στο αίμα και να μη φτάνει στα κύτταρα. Με την πάροδο του χρόνου η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία.

2. Ποιοι είναι οι τύποι σακχαρώδη διαβήτη

Οι πιο γνωστοί τύποι διαβήτη είναι ο τύπου 1 ,ο τύπου 2 και ο διαβήτης της κύησης. Ωστόσο υπάρχουν και άλλοι πιο ειδικού τύπου.

• Διαβήτης τύπου 1

Στον διαβήτη τύπου 1 το σώμα δεν παράγει ινσουλίνη. Ο διαβήτης τύπου 1 συνήθως διαγιγνώσκεται σε παιδιά και νέους ενήλικες αν και μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία. Όσοι έχουν διαβήτη τύπου 1 χρειάζονται καθημερινά ινσουλίνη.

• Διαβήτης τύπου 2

Ο διαβήτης τύπου 2 είναι ο πιο συχνός τύπος. Στον διαβήτη τύπου 2 το σώμα δεν παράγει ή δεν χρησιμοποιεί την ινσουλίνη σωστά. Μπορεί να αναπτύξει κανείς διαβήτη τύπου 2 σε κάθε ηλικία, ακόμη και σε παιδική. Ωστόσο ο διαβήτης τύπου 2 συμβαίνει συχνά στη μέση ηλικία και σε ηλικιωμένους. Η αντιμετώπιση του είναι αρχικά με δισκία, μπορεί όμως στη συνέχεια να χρειαστεί ενέσιμη θεραπεία ή αγωγή με ινσουλίνη.

• Διαβήτης κύησης

Ο διαβήτης κύησης παρουσιάζεται σε κάποιες γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί με την γέννηση του παιδιού. Ωστόσο, οι γυναίκες που είχαν διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, αργότερα στη ζωή τους.

• Άλλοι τύποι διαβήτη

Άλλοι τύποι διαβήτη είναι ο μονογονιδιακός σακχαρώδης διαβήτης (MODY ή Maturity Onset Diabetes of the Young) και ο νεογνικός διαβήτης. Επίσης υπάρχει ο διαβήτης ο οποίος σχετίζεται με την κυστική ίνωση καθώς και ο διαβήτης ο οποίος σχετίζεται με κάποια φάρμακα τα οποία μπορεί να αυξήσουν τη γλυκόζη του αίματος.

3. Πόσο συχνός είναι ο Σακχαρώδης διαβήτης

O σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 αποτελεί μία παγκόσμια επιδημία σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της διεθνούς Ομοσπονδίας του Διαβήτη τα οποία δημοσιεύθηκαν το 2019. Εκτιμάται ότι 463 εκατομμύρια ενήλικες (20-79ετών) στον κόσμο ζουν με διαβήτη. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι τα άτομα με Σακχαρώδη διαβήτη είναι 1.200.000. Αντίστοιχα 1,1 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ζουν με διαβήτη τύπου 1 ενώ περισσότερο από 20 εκατομμύρια γεννήσης επηρεάζονται από τον διαβήτη κύησης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι 1 στα 5 άτομα άνω των 65 ετών έχουν διαβήτη, ενώ ένας αριθμός ασθενών είναι αδιάγνωστοι. Το ποσοστό των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη αυξάνεται στις περισσότερες χώρες του κόσμου και εκτιμάται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2045 περίπου 700εκατομμύρια ενήλικες θα έχουν σακχαρώδη διαβήτη.

4. Πώς γίνεται η διάγνωση του ΣΔ

Η διάγνωση του ΣΔ γίνεται με βάση τα παρακάτω κριτήρια

Κριτήρια Διάγνωσης ΣΔ

• Γλυκόζη νηστείας ≥ 126mg/dL
• Γλυκόζη πλάσματος 2 ωρών (κατά τη δοκιμασία φόρτισης με γλυκόζη 75γρ) ≥ 200mg/dL
• Τυχαία μέτρηση γλυκόζης πλάσματος ≥200mg/dL σε ασθενή με τυπικά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμική κρίση
• ΗbA1c ≥ 6.5% (προτείνεται από την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρία με συγκεκριμένες προϋποθέσεις)

Όταν υπάρχει αμφιβολία για τη διάγνωση τελικό κριτήριο είναι η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. Είναι πιο χρονοβόρα από την απλή μέτρηση γλυκόζης νηστείας. Να σημειωθεί ότι για τη διάγνωση του ΣΔ δεν χρειάζεται η μέτρηση της ινσουλίνης και του C-πεπτιδίου.

5. Ποιοι είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ΣΔ

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για διαταραχές του μεταβολισμού των υδατανθράκων με βάση τις οδηγίες της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη- ΙDF θα πρέπει να γίνεται στις παρακάτω ομάδες πληθυσμού.

Σε ποιους πρέπει να γίνεται προσυμπτωματικός έλεγχος για Σακχαρώδη Διαβήτη

• Ηλικία >45 έτη
• Περιφέρεια μέσης >102εκ (άνδρες) και >88εκ (γυναίκες)
• Δείκτης μάζας σώματος BMI >30kg/m2
• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη σε γονείς, αδέλφια, παιδιά
• Ιστορικό υπέρτασης ή καρδιαγγειακής νόσου
• Ιστορικό δυσλιπιδαιμίας (υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή ΗDL)
• Ιστορικό διαβήτη κύησης
• Γέννηση παιδιών με σωματικό βάρος >4kg
• Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Λήψη φαρμάκων από εκείνα που προδιαθέτουν σε αύξηση της γλυκόζης αίματος (πχ κορτικοστεροειδή, αντιψυχωσικά)

Παρακάτω σημειώνονται οι ενδείξεις για τη διενέργεια της δοκιμασίας ανοχής γλυκόζης, (καμπύλη γλυκόζης)

Ενδείξεις για τη διενέργεια της δοκιμασίας ανοχής γλυκόζης

• Γλυκόζη νηστείας φυσιολογική, αλλά με ισχυρή υποψία για ύπαρξη ΣΔ
• Γλυκόζη νηστείας φυσιολογική αλλά μεταγευματικά αυξημένη (>140mg/dL)
• Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας

6. Τι προβλήματα υγείας μπορεί να αναπτύξουν οι ασθενείς με ΣΔ

Όσοι έχουν σακχαρώδη διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν προβλήματα υγείας. Με την πάροδο του χρόνου το αυξημένο σάκχαρο στο αίμα μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην καρδιά, στα αγγεία, στα μάτια, στα νεφρά, στα νεύρα και στα δόντια. Επιπλέον ασθενείς με ΣΔ έχουν αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις. Παρακάτω σημειώνονται προβλήματα υγείας τα οποία σχετίζονται με τον ΣΔ.

• Έμφραγμα μυοκαρδίου
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Νεφρική νόσος
• Βλάβες στα μάτια
• Βλάβες στα νεύρα
• Προβλήματα στα πόδια.

Στις ανεπτυγμένες χώρες ο διαβήτης αποτελεί την πρώτη αιτία καρδιαγγειακής νόσου, τύφλωσης, νεφρικής ανεπάρκειας και ακρωτηριασμού των άκρων.

Η διατήρηση καλού επιπέδου σακχάρου στο αίμα, η καλή ρύθμιση της υπέρτασης και η καλή ρύθμιση της χοληστερόλης βοηθάνε στην καθυστέρηση των επιπλοκών του σακχαρώδη διαβήτη. Γι’ αυτό όσοι έχουν σακχαρώδη διαβήτη χρειάζονται συχνή παρακολούθηση.

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη

• Καρδιαγγειακή νόσος: Στην καρδιαγγειακή νόσο προσβάλλεται η καρδιά και τα αγγεία και μπορεί να προκληθούν θανατηφόρες επιπλοκές όπως στεφανιαία νόσος και εγκεφαλικό. Η καρδιαγγειακή νόσος είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου σε ασθενείς με διαβήτη. Αυξημένη πίεση, υψηλή χοληστερίνη και άλλοι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών επιπλοκών
• Διαβητική νεφροπάθεια: Στην διαβητική νεφροπάθεια προκαλείται βλάβη στα μικρά αγγεία των νεφρών με αποτέλεσμα οι νεφροί να μην λειτουργούν αποτελεσματικά. Η νεφρική νόσος είναι πιο συχνή σε άτομα που έχουν διαβήτη συγκριτικά με άτομα που δεν έχουν διαβήτη. Διατηρώντας φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης και με καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να προληφθεί η διαβητική νεφροπάθεια και να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης νεφρικής νόσου.
• Διαβητική νευροπάθεια: ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεύρα σε όλο το σώμα, όταν το σάκχαρο είναι αυξημένο ή η πίεση είναι υψηλή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στην χώνεψη ή την στυτική λειτουργία και σε άλλες λειτουργίες. Ανάμεσα στις πιο συχνά προσβεβλημένες περιοχές είναι τα άκρα και ιδιαίτερα τα πόδια. Οι βλάβες των νεύρων στα κάτω άκρα ονομάζεται περιφερική νευροπάθεια και οδηγεί σε απώλεια αισθητικότητας. Η απώλεια αυτή είναι πολύ σημαντική καθώς χάνοντας την αίσθηση στα κάτω άκρα χάνεται και το αίσθημα του πόνου. Έτσι μπορεί ένας τραυματισμός να περάσει απαρατήρητος οδηγώντας σε σοβαρές λοιμώξεις και πιθανούς ακρωτηριασμούς. Οι άνθρωποι με σακχαρώδη διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Ωστόσο, με σωστή διαχείριση της νόσου, μεγάλο ποσοστό ακρωτηριασμών μπορεί να προληφθεί. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει συχνά να εξετάζουν τα πόδια τους για τυχόν τραυματισμούς.
• Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Τα περισσότερα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη θα αναπτύξουν κάποιας μορφής βλάβης στα μάτια, η οποία μπορεί να μειώσει την όραση ή να προκαλέσει τύφλωση. Συνεχώς αυξημένα επίπεδα γλυκόζης μαζί με υψηλή πίεση και υψηλή χοληστερόλη αποτελούν τα κύρια αίτια της αμφιβληστροειδοπάθειας. Για την πρόληψη και την αποφυγή της χρειάζεται συχνό έλεγχο των οφθαλμών, καλή ρύθμιση της γλυκόζης και των λιπιδίων του αίματος.
• Επιπλοκές κύησης: Οι γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να έχουν επιπλοκές αν δεν ρυθμίσουν προσεκτικά το σάκχαρο. Οι εγκύες γυναίκες θα πρέπει να έχουν πολύ καλή ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου για να μειωθούν οι επιπλοκές. Υψηλό σάκχαρο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε βρέφη με αυξημένο βάρος γέννησης καθώς και άλλες επιπλοκές στη γέννα.
• Στοματικές επιπλοκές: Τα άτομα σε σακχαρώδη διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο φλεγμονής στα ούλα (περιοδοντίτιδα) αν η ρύθμιση του σακχάρου δεν είναι σωστή. Χρειάζεται τακτικός έλεγχος στον οδοντίατρο για την πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπλοκών του σακχαρώδη διαβήτη στη στοματική υγεία.

7. Πρόληψη Σακχαρώδη διαβήτη

Προς το παρόν ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η καθιστική ζωή και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας προδιαθέτουν για την ανάπτυξη του Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Πλήθος μελετών έχει δείξει ότι αλλαγή τρόπου ζωής με την οποία επιτυγχάνετε ένα υγιές σωματικό βάρος, με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και υγιεινή διατροφή, μπορούν να καθυστερήσουν και να προλάβουν τον διαβήτη τύπου 2 σε άτομα τα οποία είναι αυξημένου κινδύνου.

Σχετικά με την άσκηση, η διεθνής ομοσπονδία για το διαβήτη, συνιστά φυσική δραστηριότητα όπως έντονο περπάτημα τουλάχιστον 5 ημέρες της βδομάδα για 30 λεπτά το λιγότερο.

Σε ότι αφορά την δίαιτα παρακάτω σημειώνονται οι συστάσεις υγιεινής διατροφής για την πρόληψη σακχαρώδη διαβήτη από την διεθνή ομοσπονδία διαβήτη.

• Προτιμήστε να πιείτε νερό, καφέ ή τσάι αντί χυμών, αναψυκτικών ή άλλων ποτών τα οποία περιέχουν ζάχαρη.
• Τρώτε τουλάχιστον τρεις μερίδες λαχανικών κάθε μέρα, συμπεριλαμβανομένου πράσινα λαχανικά.
• Τρώτε τρεις μερίδες φρέσκα φρούτα κάθε μέρα.
• Προτιμήστε ανάλατους ξηρούς καρπούς ή φρέσκα φρούτα ή γιαούρτι για σνάκ.
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ.
• Προτιμήστε λευκό κρέας, πουλερικά ή ψάρια αντί για κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας.
• Επιλέξτε ψωμί ολικής άλεσης, ρύζι ή ζυμαρικά αντί για άσπρο ψωμί, ρύζι ή ζυμαρικά.
• Προτιμήστε μη κορεσμένα λιπαρά όπως ελαιόλαδο αντί για κορεσμένα λιπαρά όπως βούτυρο, ζωικά λιπαρά, λάδι καρύδας και φοινικέλαιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα τα γλυκά και κυρίως τα ποτά και αναψυκτικά με ζάχαρη αυξάνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη. Γι’ αυτό το λόγο το 2014 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε νέες συστάσεις για τον περιορισμό της πρόσληψης ζάχαρης οι οποίες υποστηρίζονται και από την διεθνή ομοσπονδία διαβήτη.

Συμπερασματικά ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 αποτελεί μία παγκόσμια επιδημία η οποία μπορεί να προληφθεί με υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής με αυξημένη φυσική δραστηριότητα, πιο σωστή διατροφή και διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους σώματος. Όταν παρουσιαστεί διαβήτης η καλή ρύθμιση και διαχείριση της νόσου μπορούν να προλάβουν τις επιπλοκές. Αυτό επιτυγχάνεται όταν στον παραπάνω υγιεινό τρόπο ζωής προστεθεί η φαρμακευτική αγωγή και η τακτική ιατρική παρακολούθηση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση του Διαβητικού Ασθενούς 2020, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία