Τώρα που κατακάθισε η σκόνη γύρω από το πράσινο debate και το ΠΑΣΟΚ βαδίζει ολοταχώς προς τις εσωκομματικές του κάλπες, τα ερωτήματα που τίθενται για την επόμενη ημέρα είναι αρκετά και σίγουρα δεν περιορίζονται στο κομβικό ζήτημα των συνεργασιών.
Άλλωστε, οι όποιες συνεργασίες πέρα από πολιτική βούληση προϋποθέτουν προγραμματικές θέσεις, κόκκινες γραμμές και στο τέλος της ημέρας μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με τους υποψήφιους συμμάχους.
Βέβαια, θα αδικούσε κάποιος το ΠΑΣΟΚ εάν έλεγε ότι δεν έχει πρόγραμμα. Σε αυτό ο Νίκος Ανδρουλάκης είχε δίκιο. Το κόμμα προεκλογικά κατέθεσε συνολικό κυβερνητικό πρόγραμμα, το οποίο, ωστόσο, μάλλον δεν κάλυπτε τις θέσεις όλων με δεδομένες τις διαφωνίες που εκφράστηκαν στο debate.
Οι διαφορετικές θεματικές ενότητες ανέδειξαν -πέρα από τα πεδία συμφωνίας- τις αντιφάσεις, τα σημεία τριβής και τις αποστάσεις που χωρίζουν τις διαφορετικές πτέρυγες της Χαριλάου Τρικούπη. Και μιας και η επιτυχία του debate πιστώνεται στο «όλον» ΠΑΣΟΚ, κάλλιστα κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το «όλον» ΠΑΣΟΚ χρεώνεται και τις ιδεολογικές αντιφάσεις από τις οποίες χαρακτηρίζεται.
Είναι δε δεδομένο ότι στο ερώτημα ποια πρέπει να είναι η σύγχρονη ταυτότητα της σοσιαλδημοκρατίας, την οποία κλείνουν κατά καιρούς σε όλες τις πτώσεις οι υποψήφιοι πρόεδροι, οι απαντήσεις που θα δοθούν θα είναι με μαθηματική ακρίβεια διαφορετικές. Εθνικά θέματα και εξωτερική πολιτική, ιδιωτικοποιήσεις, άρθρο 16, φορολογία, κράτος και ιδιωτική οικονομία, λειτουργία θεσμών αποτελούν κάποια κεντρικά πεδία, όπου είτε καταγράφηκαν διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις, είτε δόθηκαν θολές απαντήσεις, ενώ δεν έλλειψαν και οι γενικολογίες.
Το «πατριωτικό» ΠΑΣΟΚ
Χάρης Δούκας και Μιχάλης Κατρίνης επανέφεραν με εμφατικό τρόπο το αφήγημα περί πατριωτικού ΠΑΣΟΚ. Το κόμμα έπρεπε να σηκώσει τον κόσμο ανάποδα για το ζήτημα της Κάσου κατά τον Δήμαρχο Αθήνας, εκτιμώντας πως η στάση του Νίκου Ανδρουλάκη ήταν επί της ουσίας χλιαρή.
Από την άλλη ο Παύλος Γερουλάνος, προβοκάροντας τον Χάρη Δούκα, διερωτήθηκε τί θα γίνει εάν η Ελλάδα χάσει στη Χάγη όσον αφορά την ΑΟΖ του Καστελόριζου. Εκεί, ο δεύτερος δήλωσε αισιόδοξος επικαλούμενος την κατάσταση που επικρατεί σε γαλλικά νησιά στον Καναδά.
Αντίστοιχα, υπήρξε μπρα ντε φερ για το ζήτημα του ΒΕΤΟ στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τον Νίκο Ανδρουλάκη να δέχεται τα βέλη των εσωκομματικών του αντιπάλων. Επίσης, δεν έλλειψαν τα καρφιά του Μιχάλη Κατρίνη προς τον Χάρη Δούκα για οριοθέτηση πέρα από ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδας. Ακούστηκαν και άλλα κρίσιμα και χρήσιμα όσον αφορά την ανάγκη τήρησης του Διεθνούς Δικαίου και την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Εντούτοις, εν μέσω έντονων ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων με όλα τα κορυφαία θέματα ανοιχτά, θα περίμενε κανείς να ξεδιπλωθεί ένας συγκεκριμένος οδικός χάρτης για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Σημειωτέον ότι σε σχέση με τη Βόρεια Μακεδονία, ο Μιχάλης Κατρίνης έκανε λόγο για «Κράτος Σκοπίων», ενώ η Άννα Διαμαντοπούλου, αν και μίλησε για προβλήματα στη Συμφωνία των Πρεσπών, τόνισε την ανάγκη περιφρούρησής της.
Το «αγκάθι» της παιδείας
Όπως φάνηκε στην πράσινη τηλεμαχία, άπαντες στο ΠΑΣΟΚ συμφωνούν με την αναθεώρηση του άρθρου 16, την ίδρυση δηλαδή ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Οι θέσεις της Άννας Διαμαντοπούλου μάλλον ελάχιστα διαφοροποιούνται από αυτές της ΝΔ ως προς τη λειτουργία των ΑΕΙ, με την ίδια να υπερασπίζεται με πάθος την εκπαιδευτική, που πολλοί χαρακτήρισαν αντι-μεταρρύθμιση, κατά τα πρώτα μνημονιακά χρόνια. Βέβαια, δήλωσε ότι την άφησαν μόνη να υπερασπίζεται το νόμο της. Αναφανδόν υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων τάσσεται και η Νάντια Γιαννακοπούλου. Υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 16, κατά των κολλεγίων και ταυτόχρονα υπέρ των φοιτητικών καταλήψεων για την υπεράσπιση των δημοσίων πανεπιστημίων τάχθηκε ο Χάρης Δούκας.
Κατά τα άλλα, όλοι συνηγορούν στο ότι πρέπει να στηριχθεί το δημόσιο πανεπιστήμιο. Το ερώτημα είναι τί θα απαντούσαν-πλην της Άννας Διαμαντοπούλου, που είναι γνωστές οι θέσεις της- οι υποψήφιοι πρόεδροι του ΠΑΣΟΚ εάν βρίσκονταν στο ίδιο τραπέζι με τμήματα της ακαδημαϊκής κοινότητας, που υποστηρίζουν ότι η περαιτέρω ενίσχυση και παρουσία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση οδηγεί στην υποβάθμιση των δημοσίων πανεπιστημίων.
Ο αντίπαλος «πόλος»
Άπαντες, επίσης στο ΠΑΣΟΚ συμφωνούν στο εξής: Το κόμμα πρέπει να είναι ο αντίπαλος πόλος απέναντι στη ΝΔ. Υπήρξαν υποψήφιοι, όπως η Άννα Διαμαντοπούλου, που κατέστησαν σαφές ότι δεν βλέπουν με θετικό μάτι τη συνεργασία με κόμματα εξ αριστερών της Χαριλάου Τρικούπη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα όσα είπε περί συνεργασίας ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΤΑΡΣΥΑ στο δήμο της Αθήνας.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης, όπως ανέφερε, δεν λειτούργησε ως «γεφυρατζής», ενώ υπεραμύνθηκε της στρατηγικής που ακούει στο όνομα «πολιτική αυτονομία». Μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, αναφερθείς στα ζητήματα λειτουργίας των θεσμών, έβαλε στο τραπέζι της συζήτησης τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας, μιλώντας για την ανάγκη να δημιουργηθούν θεσμικά αντίβαρα απέναντι σε έναν «πανίσχυρο πρωθυπουργό». Προφανώς, μία τέτοια συζήτηση σχετίζεται άμεσα με τη Συνταγματική Αναθεώρηση, η οποία προϋποθέτει συνεργασίες, καθώς τα μαθηματικά δεν βγαίνουν αλλιώς.
Τι σημαίνει, όμως ισχυρό ΠΑΣΟΚ την επόμενη ημέρα;
Με το κόμμα να ανεβαίνει δημοσκοπικά, η θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης φαίνεται σχετικά κοντά, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ. Από την άλλη, προοπτική κυβερνησιμότητας με ποσοστά κάτω του 15% δύσκολα μπορεί να υπάρξει ή και αν υπάρξει οι συνεργασίες είναι…μονόδρομος.
