Η πάταξη της φοροδιαφυγής δεν θα ξεκινήσει από τα ρετιρέ, αλλά από το φιλοδώρημα του ενός με δύο ευρώ του διανομέα και από τα πενήντα λεπτά του σερβιτόρου. Αυτό ήταν το μήνυμα που εισέπραξαν χιλιάδες εργαζόμενοι στην εστίαση και τη φιλοξενία, όταν πληροφορήθηκαν έκπληκτοι ότι το φιλοδώρημα θα φορολογείται ως μισθός.
Συνολικά υπολογίζεται ότι πανελλαδικά οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο κλάδο είναι ως 500.000, ενώ από αυτούς φιλοδωρήματα εισπράττει περίπου το 40%.
Απόφαση «βόμβα»
Η αφορμή δόθηκε με την ανακίνηση απόφασης του Αρείου Πάγου – που χαρακτηρίστηκε «βόμβα», σύμφωνα με την οποία τα φιλοδωρήματα ή πουρμπουάρ, θεωρούνται «εισόδημα εκ της μισθωτής εργασίας» και υπόκεινται σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές.
Παράλληλα, προβλήθηκε η εγκύκλιος του διοικητή της ΑΑΔΕ Γιώργου Πιτσιλή, για την εγκατάσταση και τη λειτουργία των POS, στην οποία παρέχονται τεχνικές οδηγίες για τον χειρισμό των φιλοδωρημάτων που εισπράττονται μέσω χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας.
Στους ελέγχους που θα διενεργούνται, η ΑΑΔΕ θα εξετάζει αν το ποσό που δόθηκε ως φιλοδώρημα αποδόθηκε ολόκληρο στους εργαζόμενους, αν παρακρατήθηκε μέρος αυτού, εάν δηλώθηκε στα έσοδα της επιχείρησης.
Επίσης θα ελέγχεται, αν τα ποσά που αποδόθηκαν ως φιλοδώρημα, η επιχείρηση τα μεταχειρίστηκε ως «πρόσθετες αποδοχές», επέβαλε επ’ αυτών κρατήσεις και αν συμπεριλήφθηκαν στις ετήσιες βεβαιώσεις αποδοχών των εργαζόμενων
Η εγκύκλιος της ΑΑΔΕ και η απόφαση του Αρείου Πάγου, δεν είναι τωρινές. Η πρώτη χρονολογείται από τον Ιούνιο του 2023, ενώ η δεύτερη εκδόθηκε το 2022 και βασίζεται σε προγενέστερη απόφαση του 2019. Μάλιστα η απόφαση του Αρείου Πάγου αφορά συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων – τους κρουπιέρηδες στο καζίνο, των οποίων τα φιλοδωρήματα συγκεντρώνονται κεντρικά από την εργοδότρια κοινοπραξία και διανέμονται ανάλογα.
Διασύνδεση ταμειακών-POS
Η υποχρεωτική διασύνδεση των POS με τις νέες «έξυπνες» ταμειακές μηχανές, που ενημερώνουν άμεσα την ΑΑΔΕ για το τι εισπράττεται, ακόμα και για το πόσα τραπέζια έχει κάθε κατάστημα, έφεραν στο προσκήνιο το θέμα των φιλοδωρημάτων.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους του κλάδου της εστίασης, ένα τεχνικό πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι ενώ τα POS έχουν τη δυνατότητα είσπραξης φιλοδωρήματος – με ξεχωριστό «κουμπί», στις ταμειακές δεν υπάρχει αυτή η πρόβλεψη. Με αποτέλεσμα, αν «χτυπηθεί» το πλήρες ποσό στην ταμειακή θα φαίνεται ως επιπλέον είσπραξη του καταστήματος και θα προκύπτει διαφορά στον δηλωθέντα τζίρο.
Σε κάθε περίπτωση, αν εφαρμοστεί η εγκύκλιος Πιτσιλή, αυτό θα σημαίνει πρακτικά απώλεια εισοδήματος εισοδήματος για τους εργαζόμενους, που θα ισοδυναμεί ως και με το 60% του ποσού του φιλοδωρήματος, μετά την αφαίρεση των κρατήσεων (π.χ. φόρος μισθωτών υπηρεσιών, ασφαλιστικές εισφορές).
Στη φορολόγηση των tips αντιδρά το Συνδικάτο Επισιτισμού Τουρισμού
Κερκόπορτα αμφισβήτησης του μισθού
«Την ώρα που βλέπουμε τις μεγάλες επιχειρήσεις να απολαμβάνουν φοροαπαλλαγές, σε όσους δυσκολευόμαστε να πληρώσουμε ακόμα και τα βασικά αγαθά, μας φορτώνουν άλλη μια φορολογία», λέει ο Γιώργος Στεφανάκης, πρόεδρος του Συνδικάτου Επισιτισμού Τουρισμού Αττικής και μέλος του σωματείου εργαζομένων στην efood.
«Το φιλοδώρημα είναι μια ηθική πράξη, ένα »ευχαριστώ» στους εργαζόμενους που προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας. Μας το δίνουν απλοί άνθρωποι, εργαζόμενοι και αυτοί. Το δίνουν για να ενισχύσουν εμάς όχι το κράτος και τους εργοδότες», προσθέτει.
Το πιο επικίνδυνο, υπογραμμίζει, είναι ότι η φορολόγηση του φιλοδωρήματος, ανοίγει την πόρτα για να θεωρηθεί μέρος του μισθού. «Ενδεχόμενα αύριο μεθαύριο να αμφισβητηθεί ο κατοχυρωμένος μισθός, και να συμψηφίζεται με τα φιλοδωρήματα όπως γίνεται στις ΗΠΑ στην εστίαση».
Τι ισχύει στις πλατφόρμες
Ο κ. Στεφανάκης διευκρινίζει ότι η μερική φορολόγηση του φιλοδωρήματος ισχύει ούτως ή άλλως στις ψηφιακές πλατφόρμες «Υπάρχουν καταγγελίες συναδέλφων στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες, αλλά πολύ περισσότερο στα εστιατόρια όπου οι εργοδότες »βάζουν χέρι’’, στα τιπς. Για παράδειγμα σε κάποια εστιατόρια τα μαζεύουν όλα μαζί σε ένα βάζο, και κρατάνε ποσά για να καλύψουν ζημιές. Ακόμα και ένα πιάτο να σπάσει, ο εργοδότης αφαιρεί χρήματα ως »τιμωρία» από τα λεφτά των εργαζομένων. Άλλοτε διαμορφώνει ο εργοδότης τον καταμερισμό των ποσών για κάθε εργαζόμενο, όπως θέλει».
Στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες «υπάρχει μεγάλη αμφισβήτηση από τους διανομείς αν μας καταβάλλεται το πραγματικό ποσό. Εμείς δεν έχουμε τόση οικειότητα με τους πελάτες να ρωτάμε τι βάλανε. Εγώ δεν ξέρω αν έβαλε 50 λεπτά ή ένα ευρώ. Είναι κάτι που δεν υπάρχει διαφάνεια».
Για τα μικρότερα καταστήματα εστίασης, που οι εργαζόμενοι έχουν χαμηλά μεροκάματα και απώλεια ενσήμων λόγω υποδηλωμένης εργασίας «τα φιλοδωρήματα είναι ένα σημαντικό κίνητρο να εργαστούν στην εστίαση. Αν και αυτά φορολογηθούν, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μεγάλο μέρος των συναδέλφων μας να αλλάξει κλάδο».
Ούτως ή άλλως, καταλήγει ο κ. Στεφανάκης, πολλοί εργαζόμενοι αποχωρούν, γιατί «είναι εξαντλητικά τα ωράρια και απαράδεκτες οι συνθήκες εργασίας».
Απεργία σε efood και wolt
Τέλος καταγγέλλει, ότι ειδικά στον κλάδο των διανομέων έτοιμου φαγητού δεν τηρούνται οι κανονισμοί υγείας και ασφάλειας, ούτε παρέχονται τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ).
Γι’ αυτό και σήμερα πραγματοποιείται, για πρώτη φορά, κοινή απεργία και μοτοπορεία, των διανομέων στις δύο μεγάλες πλατφόρμες efood και Wolt με βασικά αιτήματα τα εξής:
Αυξήσεις αμοιβών, υπογραφή ΣΣΕ, δωρεάν χορήγηση ΜΑΠ, προσλήψεις αορίστου χρόνου με πλήρη δικαιώματα στους μετανάστες που απασχολούνται μέσω εργολαβικών εταιρειών και υφίστανται ακραία εκμετάλλευση.
Σε αναβρασμό οι εργαζόμενοι στην εστίαση
Ο Γιώργος Χότζογλου πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων σε Επισιτισμό – Τουρισμό, δηλώνει στο in, ότι η φορολόγηση των tips, αν όντως εφαρμοστεί θα είναι μια απαράδεκτη εξέλιξη, καθώς ανοίγει την πόρτα «να χαρακτηριστεί και το φιλοδώρημα μισθός».
Προς το παρόν όμως δεν υπάρχει καμία σχετική εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας, ενώ όπως μας λέει η όποια απόφαση θα εκδοθεί από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών.
Η ΠΟΕΣΕ έθεσε το ζήτημα των φιλοδωρημάτων στη συνάντηση με το γενικό γραμματέα του υπ. Εργασίας Ν. Μιλαπίδη για την ψηφιακή κάρτα στην εστίαση.
«Αν η κυβέρνηση αναγνωρίσει το φιλοδώρημα ως μέρος του εισοδήματος, δημιουργείται η εικόνα μιας πλασματικής αύξησης μισθού. Την λέμε πλασματική γιατί στην πραγματικότητα θα επέλθει μείωση του εισοδήματος.
Θα ανέβουμε μισθολογική κλίμακα, και θα επιβαρυνόμαστε με φόρο μισθωτών υπηρεσιών και κρατήσεις υπέρ ΕΦΚΑ και επί του φιλοδωρήματος».
Κρατήσεις ως 60%
Ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΕ εξηγεί ότι ούτως ή άλλως τα φιλοδωρήματα έχουν μειωθεί δραματικά, τόσο λόγω της επικράτησης του πλαστικού χρήματος αλλά και εξαιτίας της ακρίβειας. Αν φορολογηθούν, το όποιο βοήθημα σχεδόν θα εξανεμιστεί.
«Στην ιδανική περίπτωση, που δουλεύουμε σε ένα καλό εστιατόριο, με υψηλή πελατεία, και βγάζουμε για παράδειγμα 400 ευρώ φιλοδώρημα, στην τσέπη μας θα πηγαίνουν 171 ευρώ και τα 229 στις κρατήσεις», μας λέει.
Η συμβιβαστική πρόταση της ΠΟΕΣΕ προς το υπουργείο, είναι εφόσον το φιλοδώρημα εισπράττεται μέσω POS, να υπόκειται μόνο σε φόρο μισθωτών υπηρεσιών και όχι σε ασφαλιστικές κρατήσεις, και το υπόλοιπο να αποδίδεται στο ακέραιο στους εργαζόμενους.
Τι λέει το υπουργείο Οικονομίας
Το θέμα με τα φιλοδωρήματα ανέδειξαν οι βουλευτές της Νέας Αριστεράς, με ερώτηση στον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών. Συγκεκριμένα, ζητάνε να δρομολογηθεί άμεσα νομοθετική ρύθμιση ώστε τα προαιρετικά φιλοδωρήματα σε εργαζόμενους επιχειρήσεων επισιτισμού να μη θεωρούνται μισθός και να εισπράττονται στο ακέραιο από τους δικαιούχους τους, ανεξάρτητα από τον τρόπο που καταβάλλονται.
Δίνοντας διευκρινήσεις για το θέμα ο εκπρόσωπος τύπου του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών Όμηρος Τσάπαλος, έκανε λόγο για «παρανόηση», λέγοντας ότι υπάρχει νόμος για την φορολόγηση των tips από το 1994.
Μνημονιακός νόμος
Μόνο που η συγκεκριμένη διάταξη, όπως αναφέρει ο καθηγητής Αλέξης Μητρόπουλος πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚ), όριζε ότι μόνο τα φιλοδωρήματα που εισπράττονται υποχρεωτικά, ως ποσοστό επί του λογαριασμού επιβαρύνονται με φόρο. Αντιθέτως όσα προσφέρονται «προαιρετικά ή εξ ελευθεριότητας από τους πελάτες προς τους εργαζόμενους χωρίς τη μεσολάβηση ή/και τη γνώση του επιχειρηματία ή της επιχείρησης», δεν είναι εισόδημα και δεν φορολογούνται ούτε υπόκεινται σε εισφορές.
Ο καθηγητής προσθέτει ότι το έδαφος για τη φορολόγηση του φιλοδωρήματος έστρωσε νόμος του δεύτερου μνημονίου, επί της συγκυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου του 2013 (4172/2013).
Στον νόμο αυτό αναφέρονται ρητά ως «τμήμα του ακαθάριστου εισοδήματος του μισθωτού» και τα φιλοδωρήματα.
Σύμφωνα με την ερμηνεία του καθηγητή και εργατολόγου, «αν δεν ακυρωθεί η τροποποιηθεί ο μνημονιακός νόμος, οι ελεγκτικές αρχές έχουν δικαίωμα, να φορολογούν τόσο τους πελάτες που χορηγούν τα φιλοδωρήματα στους εργαζόμενους, όσο και τους επιχειρηματίες και τους εργαζόμενους».
