Η Marina Abramović και ο Frank Uwe Laysiepen (o Γερμανός καλλιτέχνης γνωστός ως Ulay έφυγε από τη ζωή το 2020) ερωτεύτηκαν μέσα στην έντονα φορτισμένη ατμόσφαιρα της Ευρώπης της δεκαετίας του ’70, καθώς συναντήθηκαν στο Άμστερνταμ το 1976 μετά τη διάλυση του πρώτου γάμου της Abramović με τον καλλιτέχνη Neša Paripović.

Από τις απαρχές του λάγνου ειδυλλίου τους, πειραματιζόταν με την άδηλη δυναμική των σχέσεων και χρησιμοποιώντας την ως καύσιμο για την τέχνη τους, οι Abramović και Ulay μετέτρεψαν το πάθος σε προϊόν, δημιουργώντας έργα που ένωσαν το σώμα με το συναίσθημα.

Οι συνεργασίες τους ήταν εξαντλητικές και συχνά επικίνδυνες, ενώ ο ριψοκίνδυνος χαρακτήρας των έργων τους έφερε αναγνώριση στον κόσμο της τέχνης.

«Αγάπη, μίσος, απογοήτευση και συγχώρεση. Τα εξερευνούμε όλα αυτά»

Αρκεί να θυμηθούμε το έργο «Rest Energy» του 1980, στο οποίο το ζευγάρι κρατούσε σε τέλεια ισορροπία ένα βέλος σε ένα τόξο, με όλο με το βάρος των σωμάτων τους- μια απλή μετατόπιση της θέσης τους θα είχε ως αποτέλεσμα το θάνατό τους.

Ο λυτρωτικός χωρισμός

Έπειτα από δώδεκα χρόνια κοινής δημιουργικής έξαψης και πάθους, οι δυο καλλιτέχνες αποφάσισαν να αποχαιρετήσουν – με τρόπο κινηματογραφικό – ο ένας την άλλη στη μέση του Σινικού Τείχους της Κίνας.

Το ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου, έχει εμπνεύσει αμέτρητα έργα τέχνης στην ιστορία του, που ξεπερνά τα 2.000 χρόνια. Μεταξύ των πιο διάσημων είναι το «The Great Wall Walk», μια δραματική παράσταση 90 ημερών που οδήγησε τους εραστές Marina Abramović και ο Ulay να βαδίζουν ο ένας προς τον άλλον από τις αντίθετες άκρες του ορόσημου.

Η Abramović ξεκίνησε από τα ανατολικά, τη λεγόμενη «κεφαλή του δράκου» – όπου το Σινικό Τείχος βυθίζεται στην Κίτρινη Θάλασσα σαν δράκος που πίνει από τη θάλασσα – ενώ ο Ulay ξεκίνησε από την «ουρά», περισσότερα από 3.000 μίλια δυτικά της, στην έρημο Γκόμπι.

Όταν γεννήθηκε αυτή η ιδέα, κάτω από την πανσέληνο στην εξοχή της Αυστραλίας, το ζευγάρι είχε προγραμματίσει να συναντηθεί στο Σινικό Τείχος και να παντρευτεί στη μέση. Όμως η απόκτηση άδειας από τις κινεζικές αρχές θα έπαιρνε πάνω από οκτώ χρόνια, ενώ μέχρι τότε η σχέση τους, παρά το γεγονός ότι είχαν αποκτήσει παγκόσμια φήμη, είχε διαλυθεί εν μέσω απιστίας, ζήλιας και ενός αποτυχημένου τρίο. Παρόλα αυτά, κανένας από τους δύο δεν ήθελε να εγκαταλείψει το εγχείρημα και, τον Μάρτιο του 1988, ξεκίνησαν τα αντίστοιχα ταξίδια τους.

«Η μεγάλη αγάπη»

«Και οι δύο αποφασίσαμε ότι πρέπει να ανταποκριθούμε στις νέες συνθήκες, πράγμα που σημαίνει τον χωρισμό μας… (Θα) αποχαιρετιστούμε», δήλωσε η Abramović στην Stephy Chung του CNN από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MAM) της Σαγκάης, όπου εγκαινιάζει την πρώτη της έκθεση στην Κίνα αυτή την εβδομάδα. «Η μεγάλη αγάπη», πρόσθεσε, περιλαμβάνει τα πάντα: «Αγάπη, μίσος, απογοήτευση και συγχώρεση. Τα εξερευνούμε όλα αυτά».

Η νέα έκθεση της 77χρονης Σέρβας καλλιτέχνιδας, «Marina Abramović: Transforming Energy», περιλαμβάνει διαδραστικά έργα τέχνης εμπνευσμένα από το ταξίδι στο Σινικό Τείχος.

Οι φωτογραφίες, οι οποίες θα προβάλλονται στους τοίχους του μουσείου, χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες, τις οποίες ο επιμελητής και καλλιτεχνικός διευθυντής του MAM Shai Baitel ομαδοποίησε ως «η προετοιμασία και ο αρχικός περίπατος, οι συναντήσεις με τους ντόπιους, το περπάτημα στο τείχος και η συνάντηση με τον Ulay και τα σκηνοθετημένα πειράματα και τοπία».

Ο Baitel δήλωσε ότι «ξετρελάθηκε» από τον καλλιτεχνικό θησαυρό που είχε στην αποθήκη της η Abramović. «Είναι ένας θησαυρός για έναν επιμελητή, για οποιονδήποτε ασχολείται με την τέχνη ή έρευνα της ιστορίας της τέχνης, (για να) καταγράψει (αυτό που) δεν έχει ψηφιοποιηθεί ακόμη, αλλά υπάρχει εκεί σε αφθονία».

Η εμπειρία

Από τότε που άρχισε να σχεδιάζει την έκθεση και μελετώντας το φωτογραφικό της αρχείο, η καλλιτέχνιδα κατακλύστηκε από αναμνήσεις.

«(Οι ντόπιοι) έδιναν πάντα φαγητό… Αλλά δεν μπορούσα να τα κουβαλήσω όλα. Μου έδιναν αυγά χήνας, αλλά είναι τόσο μεγάλα, οπότε είχα ένα στην αριστερή μου τσέπη και ένα στη δεξιά, για να κρατάω την ισορροπία μου».

Η Abramović απαγορεύτηκε να κατασκηνώσει στο τείχος, οπότε αντί γι’ αυτό έμεινε σε μικρά χωριά κατά μήκος της διαδρομής. Σε κάθε ένα από αυτά, προσπαθούσε να συναντήσει τον γηραιότερο κάτοικο – μερικοί από αυτούς είχαν περάσει τα 100 τους χρόνια – και μέσω ενός μεταφραστή που τη συνόδευε, τους ζητούσε να μοιραστούν τις ιστορίες τους για το τείχος.

Το Σινικό Τείχος, το οποίο εκτείνεται σε όλη τη βόρεια Κίνα, χτίστηκε για να κρατήσει μακριά τους εισβολείς, αλλά για τους ντόπιους με τους οποίους μίλησε ο Abramović, το δαιδαλώδες σχήμα του είχε να κάνει λιγότερο με τη στρατιωτική ιστορία και περισσότερο με μια γήινη αναπαράσταση των δράκων και του Γαλαξία, είπε. Η αναζήτηση έγινε τόσο πνευματική όσο και φυσική.

Φωτογραφία: Publicdelivery.org

«Συνειδητοποίησα ότι οι παλιές ιστορίες σχετίζονται άμεσα με τα ορυκτά πάνω στα οποία περπατούσα», δήλωσε η καλλιτέχνιδα σε συνέντευξη Τύπου στη Σαγκάη. «Αν περπατούσα πάνω σε έναν «μαύρο δράκο» που θα ήταν πάνω σε (πλούσιο σε σίδηρο) αιματίτη… ένας «κόκκινος δράκος» θα ήταν πηλός, ήταν εντελώς διαφορετικό έδαφος», πρόσθεσε, εξηγώντας ότι καθώς περπατούσε πάνω σε διάφορα ορυκτά και κρυστάλλους, ήταν σε θέση να αισθάνεται διαφορετικές ενέργειες.

Η έκθεση της καλλιτέχνιδας στη Σαγκάη προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να αγγίξουν αντικείμενα με βάση τους κρυστάλλους, μια αναφορά σε αυτή την πτυχή του ταξιδιού της στο Σινικό Τείχος.

«Τα έργα είναι όλα στοχαστικά και (έχουν σκοπό) να σας φέρουν σε μια άλλη κατάσταση του νου και να ανυψώσουν το πνεύμα σας με έναν συγκεκριμένο τρόπο», δήλωσε η Abramović στο CNN, προσθέτοντας ότι αμφισβητεί επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν την τέχνη στην ψηφιακή εποχή. «(Πρόκειται) τόσο πολύ για τεχνολογική αποτοξίνωση. Δεν περνάμε ποτέ χρόνο με τίποτα, με τον εαυτό μας. Θα βγάλουμε αμέσως μια φωτογραφία ή κάτι άλλο πριν καν βιώσουμε τι είναι, και μετά θα πάμε σπίτι και θα το δούμε», συμπλήρωσε.

*Με πληροφορίες από: Dazed | Elise Bell | CNN | Stephy Chung | Κεντρική φωτογραφία θέματος: publicdelivery.org