Τα περισσότερα έργα για την Κουβανική Επανάσταση επικεντρώνονται στα μεγαλύτερα πολιτικά ζητήματα, στις στιγμές της επανάστασης και τις ατελείωτες πολιτικές συζητήσεις –αντανακλούν επίσης τις δυναμικές προσωπικότητες που ηγήθηκαν της επανάστασης, το αξιοσημείωτο πνεύμα και τον ενθουσιασμό του κουβανικού λαού αλλά και τη σφοδρή αντίθεση των επικριτών της.
Το My Life With Che της Ίλντα Γκαντέα (Hilda Gadea), αν και στην πραγματικότητα αποτελεί ανατύπωση μιας έκδοσης του 1978, εμπίπτει σε αυτές τις παραμέτρους. Προσφέρει, ωστόσο, μια ελαφρώς διαφορετική οπτική γωνία. Αυτό το βιβλίο χτυπά μια πιο προσωπική, καθημερινή νότα, χωρίς ποτέ να παραμελεί το πολιτικό φόντο.
My Life With Che της Ίλντα Γκαντέα (Hilda Gadea)
Δύο άνθρωποι που αγωνίζονται να κάνουν τον κόσμο καλύτερο
Η Γκαντέα, η οποία έγινε σύζυγος του Τσε Γκεβάρα, αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο. Περουβιανή ακτιβίστρια και οικονομολόγος, επέλεξε την εξορία στη Γουατεμάλα μετά το πραξικόπημα στην πατρίδα της υπό τον στρατηγό Μανουέλ Οντρία, το 1948.
Η Γουατεμάλα ήταν τότε το σκηνικό μιας προοδευτικής επανάστασης με επικεφαλής πρώτα τον Χουάν Χοσέ Αρεβάλο (1945) και μετά το 1951 τον Τζακόμπο Αρμπένζ. Είχε γίνει η πατρίδα πολλών εξόριστων που διέφευγαν από τα καταπιεστικά καθεστώτα, και η Ίλντα έγινε σταθερό μέλος αυτής της ομάδας.
Σε αυτό το πλαίσιο μπήκε στη ζωή της ο Τσε, και αρχίζει η αφήγηση για αυτή τη συναρπαστική σχέση. Γίνεται ταυτόχρονα μια ιστορία ερωτοτροπίας και δύο ανθρώπων που αγωνίζονται να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.
Ένας καλός πατέρας
Όπως σε κάθε καλή ιστορία, το κείμενο διατρέχουν διάφορες υποπλοκές. Το βιβλίο περιγράφει λεπτομερώς πώς η φιλία και η συναναστροφή τους εξελίχθηκε σε κάτι περισσότερο με την πάροδο του χρόνου. Η Ίλντα διέκοψε τη σχέση τους αρκετές φορές, αλλά πάντα υπέκυπτε στις επόμενες προσεγγίσεις και τις συγγνώμες του Τσε.
Παντρεύτηκαν τον Σεπτέμβριο του 1955 και απέκτησαν μια κόρη, την Ιλντίτα, τον Φεβρουάριο.
Πολύς χώρος δίνεται στην στοργική πατρότητα του Τσε (αν και ήθελε αγόρι), ενώ στο κείμενο περιλαμβάνονται και αρκετές επιστολές προς την κόρη του από μακρινά μέρη.
Συνέχισε να την επισκέπτεται συχνά και μετά το διαζύγιο του ζευγαριού το 1959. Η αφήγηση περιλαμβάνει επίσης περιγραφές των πάρτι, του φαγητού και της μουσικής, καθώς και περιγραφές των ταξιδιών που έκανε το ζευγάρι σε αρχαία ερείπια των Μάγια σε όλη τη χώρα. Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο βοηθούν να ζωντανέψουν όλα αυτά.
Η Ίλντα διέκοψε τη σχέση τους αρκετές φορές, αλλά πάντα υπέκυπτε στις επόμενες προσεγγίσεις και τις συγγνώμες του Τσε
Παρενέβησαν φίλοι ή διπλωμάτες για λογαριασμό τους
«Η ζωή μεταξύ της κοινότητας των εξόριστων, κυρίως στη Γουατεμάλα αλλά και στο Μεξικό, αποτελεί ένα άλλο θέμα. Ο αναγνώστης εντυπωσιάζεται από το βαθύ επίπεδο αλληλεγγύης που ένιωθαν οι εξόριστοι και την προθυμία τους όχι μόνο να προστατεύουν ο ένας τον άλλον αλλά και να μοιράζονται, ενώ συχνά οι ίδιοι είχαν πολύ λίγα. Ρούχα, ένα δωμάτιο, μια δουλειά -όλα έγιναν νόμισμα μέσα στην κοινότητα» γράφει ο Hobart Spalding στο nacla.org.
«Σχεδόν όπως σε ένα μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι, η τοπική, η εθνική και η διεθνής αστυνομία (συμπεριλαμβανομένου του FBI και της CIA) δε βρίσκεται ποτέ μακριά σε αυτά τα απομνημονεύματα, αναγκάζοντας σε ξαφνικές αναχωρήσεις, χαμένες συνδέσεις, απόρριψη ενοχοποιητικών εγγράφων και βιβλίων» συνεχίζει.
«Εδώ εντυπωσιάζεται κανείς από τον αριθμό των περιπτώσεων που η Ίλντα και ο Τσε ή και οι δύο κατέληξαν στα χέρια των αρχών, για να κυκλοφορήσουν ελεύθεροι, άλλοτε επειδή παρενέβησαν φίλοι ή διπλωμάτες για λογαριασμό τους, άλλοτε μέσω δωροδοκίας. Μάλιστα, κάποια στιγμή, οι αμερικανικές αρχές απέλασαν τον Τσε από το Μαϊάμι πίσω στην Αργεντινή».
Το ζευγάρι διάβαζε αχόρταγα μαζί και ακολουθούσαν έντονες συζητήσεις. Οι επιλογές τους περιλάμβαναν Ρώσους μυθιστοριογράφους του 19ου αιώνα καθώς και μαρξιστικά πρότυπα όπως το Κεφάλαιο ή το Τι να Κάνουμε;
Photo: Ίλντα και Τσε / Wikimedia Commons
Τα μαρξιστικά πρότυπα του ζεύγους
Το ζευγάρι διάβαζε αχόρταγα μαζί και ακολουθούσαν έντονες συζητήσεις. Οι επιλογές τους περιλάμβαναν Ρώσους μυθιστοριογράφους του 19ου αιώνα καθώς και μαρξιστικά πρότυπα όπως το Κεφάλαιο ή το Τι να Κάνουμε;
Η Ίλντα σύστησε επίσης στον Τσε την Κινεζική Επανάσταση μέσα από τα γραπτά του Μάο, και αν δεν είχαν μεσολαβήσει τα γεγονότα, το ζευγάρι ίσως κατέληγε να πάει εκεί για να τη δει με τα μάτια του. Και οι δύο ξέφρασαν το ενδιαφέρον τους για τη Σοβιετική Επανάσταση ως πρότυπο.
Ο νεαρός Αργεντινός συμπαθούσε τον Σαρτρ, διάβαζε Τζον Ριντ και χώνευε ακόμη και τον Τζον Μέιναρντ Κέινς. Το ζευγάρι μοιράστηκε επίσης πολλά ισπανικά κλασικά έργα του 19ου και του 20ού αιώνα. Αυτό που προκύπτει είναι το πορτρέτο ενός οξυδερκούς μυαλού, πρόθυμου να μάθει, έτοιμου να συζητήσει και πάντα αναζητώντας περισσότερα.
Παντρεύτηκαν τον Σεπτέμβριο του 1955 και απέκτησαν μια κόρη, την Ιλντίτα, τον Φεβρουάριο
Ένας καλός πατέρας / Photo: Wikimedia Commons
Οι δρόμοι προς την αλλαγή
Οι δύο τους συζητούσαν έντονα για όσα διάβαζαν, όχι μόνο μεταξύ τους αλλά και στις ευρύτερες κοινωνικές συγκεντρώσεις που αποτελούσαν τακτικό μέρος της ζωής τους. Από αυτές τις συζητήσεις προκύπτει μια εικόνα για το πώς εξελισσόταν η σκέψη του Τσε κατά τη διάρκεια αυτών των ετών.
Ένα κεντρικό θέμα αυτών των συζητήσεων επικεντρώθηκε στο ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών ως ιμπεριαλιστικής δύναμης και στην ανάγκη αντιμετώπισης αυτής της δύναμης. Το ζευγάρι συζητούσε συχνά τους δρόμους προς την αλλαγή.
«Ο Τσε, περισσότερο από την Ίλντα, παρέμεινε πεπεισμένος ότι οι εκλογές δεν θα έδιναν ποτέ την απάντηση και ότι η ένοπλη επανάσταση από μια μικρή ομάδα, πλήρως υποστηριζόμενη από το λαό, αποτελούσε το μόνο ξεκάθαρο μονοπάτι. Έτσι, στον ένα ή στον άλλο βαθμό απέρριπταν τα αριστερά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της εποχής (APRA στο Περού, MNR στη Βολιβία, AD στη Βενεζουέλα) ως ανεπαρκώς αντιιμπεριαλιστικά» σχολιάζει ο γράφει ο Hobart Spalding στο nacla.org.
Ενώ και οι δύο αναγνώριζαν τη σημασία της εργασίας στο εσωτερικό των χωρών τους (η Ίλντα περισσότερο από τον Τσε), πίστευαν ότι η βοήθεια σε ένα πραγματικά επαναστατικό κίνημα σε μια χώρα της Λατινικής Αμερικής αντιπροσώπευε την πρώτη πρόοδο προς την απελευθέρωση της ηπείρου.
Ο Φιντέλ διέθετε τον σεβασμό, την αφοσίωση και την αθάνατη πίστη των γύρω του
Η υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ εισβολή στη Γουατεμάλα το 1954 αποδείχθηκε ορόσημο. Το ζευγάρι καθόταν στην Πόλη της Γουατεμάλας ενώ η κυβέρνηση Αρμπένζ κατέρρεε, ενώ αρνούνταν να εξοπλίσει το λαό ή έστω να βγει στους λόφους ή στις ζούγκλες για αντίσταση.
Ο Τσε επέκρινε έντονα αυτό το γεγονός ως σοβαρό λάθος, υπερασπιζόμενος σθεναρά την ανάγκη κάθε κυβέρνηση να στηρίζεται σταθερά στο λαό.
Η Ίλντα είχε συστήσει τον Τσε στους Κουβανούς εξόριστους στη Γουατεμάλα αμέσως μετά τη συνάντησή τους. Από αυτούς γνώρισε εκείνους που βρίσκονταν στο Μεξικό. Φυσικά, γνώρισε τόσο τον Φιντέλ όσο και τον Ραούλ. Εμφανίζονται ως συναρπαστικοί νεαροί επαναστάτες. Αν και οι σελίδες για τη σχέση του Τσε με τους αδελφούς Κάστρο είναι λίγες, γίνεται φανερό γιατί ο Φιντέλ διέθετε τον σεβασμό, την αφοσίωση και την αθάνατη πίστη των γύρω του.
Δείτε το σχετικό βίντεο
Ο Τσε είχε γνωρίσει μια άλλη γυναίκα
Μέσα στην παλίρροια των γεγονότων, και μετά από κάποια ενδοσκόπηση, ο Τσε υπέγραψε για να πάει στη μοιραία αποστολή στην Κούβα το φθινόπωρο του 1956. Εδώ μπορεί να έχει ενδιαφέρον κάποιο ανεκδοτολογικό υλικό.
Ο Φιντέλ προσπάθησε αρχικά να πάρει δύο ή τρία σκάφη για την εισβολή. Εξασφάλισε μόνο ένα: το Granma. Δεδομένου ότι μόνο τόσοι πολλοί από την ομάδα μπορούσαν να πάνε, έπρεπε να αποφασίσουν ποιοι θα έμεναν. Εν μέρει η απόφαση στηριζόταν στο σωματικό βάρος ενός ατόμου, αφού το σκάφος μπορούσε να μεταφέρει μόνο κάποια κιλά.
Τα τελευταία κεφάλαια αφηγούνται την ιστορία της Ίλντα και της Ιλντίτα που περιμένουν νέα από την Κούβα. Στο μεταξύ επέστρεψε στο Περού, αλλά επισκέφθηκε τους γονείς του Τσε στην Αργεντινή. Το ζευγάρι αλληλογραφούσε όσο καλύτερα μπορούσε δεδομένων των συνθηκών.
Μητέρα και κόρη έφυγαν για την Κούβα τον Ιανουάριο του 1959 για να συναντήσουν τον Τσε. Εκείνος είπε στην Ίλντα ότι είχε γνωρίσει μια άλλη γυναίκα και το ζευγάρι συμφώνησε να χωρίσει, πράγμα που έγινε αργότερα τον ίδιο χρόνο.
Photo: Wikimedia Commons
Το τέλος της Ίλντα
Η Ίλντα έκανε διάφορες δουλειές στην Κούβα, μεταξύ των οποίων και στην Prensa Latina, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Κούβας. Το «προοδευτικό» στρατιωτικό πραξικόπημα του 1968 στο Περού της πρόσφερε την ευκαιρία να επιστρέψει στη χώρα της, πράγμα που έκανε, και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής της δουλεύοντας ενεργά με τις αριστερές δυνάμεις εκεί.
Το 1972 έπαθε αυτοκινητιστικό ατύχημα ενώ επισκεπτόταν την Κούβα, και κατά τη διάρκεια της θεραπείας της οι γιατροί διαπίστωσαν καρκίνο που αποδείχθηκε μοιραίος δύο χρόνια αργότερα. Κηδεύτηκε στο Πάνθεον των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Αβάνα δίπλα στην κόρη της, Ιλντίτα, που είχε φύγει πρόωρα από τη ζωή, και δίπλα στον πατέρα του Τσε, ο οποίος επίσης αναπαύεται εκεί.
Κάτι περισσότερο από ένας έρωτας
«Αυτό το βιβλίο είναι κάτι περισσότερο από την ιστορία μιας γυναίκας που έγινε σύντροφος του Τσε ή της εξέλιξης του Τσε κατά τη διάρκεια μιας περιόδου-κλειδί» γράφει ο Hobart Spalding στο nacla.org.
«Η Ίλντα έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωσή του ως επαναστάτη, μια κλίση που κάποτε είπε περίφημα ότι “καθοδηγείται από ένα μεγάλο αίσθημα αγάπης”. Είναι σαφές ότι οι δύο τους μοιράστηκαν μια κοινή ζωή, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, μια ζωή που άγγιζε το ιδανικό για ένα ζευγάρι βαθιά απορροφημένο από το κίνημα.
»Ενώ οι επαναστάσεις καθοδηγούνται από ανθρώπους σαν τον Τσε που ξεχωρίζουν, θεμελιώνονται σε ανθρώπους σαν την Ίλντα – ακούραστους εργάτες, πιστούς συντρόφους και συντρόφισσες και ακλόνητους υποστηρικτές της αλήθειας και της δικαιοσύνης».
*Ο Τσε Γκεβάρα πέθανε στις 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγκέρα της Βολιβίας.
*Αρχική Φωτό: Ίλντα και Τσε / Wikimedia Commons
