«Ο Neiman δεν ήταν ένας καλλιτέχνης για τον οποίο ενδιαφέρθηκε ποτέ κανείς σε αυτό που θα ονομάσω σοβαρό κόσμο της τέχνης», έγραψε ο Ken Johnson σε μια νεκρολογία για τον LeRoy Neiman στους New York Times (ο καλλιτέχνης πέθανε σε ηλικία 91 ετών το 2012).

Με ένα πούρο στο χέρι και ένα τεράστιο μουστάκι, ο αείμνηστος καλλιτέχνης LeRoy Neiman καθήλωσε το κοινό στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Ο Neiman ήταν γνωστός για τους πίνακές με αθλητικούς αστέρες, όπως ο πυγμάχος Μοχάμεντ Άλι, και τις εικονογραφήσεις του Playboy – χαρακτηρίστηκε ως ο ζωγράφος της αυλής του Χιου Χέφνερ – αλλά οι κριτικοί και οι επιμελητές τον περιφρονούσαν.

Έπαιζε ποδόσφαιρο και απέφευγε τους νταήδες

Σε μια νέα βιογραφία, ο συγγραφέας Travis Vogan, καθηγητής δημοσιογραφίας, μαζικής ενημέρωσης και αμερικανικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, παρουσιάζει τη ζωή του πιο αγαπημένου και υποτιμημένου καλλιτέχνη της Αμερικής, παρουσιάζοντας μια νέα άποψη για την ιδιότητα και τα επιτεύγματα του Neiman.

«Παρά τη φήμη και τη διεισδυτικότητα του Neiman κατά τη διάρκεια της ζωής του, η ιστορία του δεν έχει ειπωθεί πραγματικά – τουλάχιστον όχι με προσεγμένο ή σοβαρό τρόπο», λέει ο Vogan σε συνέντευξη του στον Gareth Harris τoυ The Art Newspaper.

«Θεωρώ ότι ο Neiman αποτελεί ένα φωτεινό σημείο εισόδου στην Αμερική του 20ού αιώνα και στην κουλτούρα που τη σημάδεψε. Φαινόταν να βρίσκεται παντού και να συναναστρέφεται τους πάντες, από τον Φρανκ Σινάτρα μέχρι τον Μοχάμεντ Άλι και τον Τζίμι Κάρτερ. Και δημιούργησε έργα όλων αυτών των προσωπικοτήτων και των χώρων στους οποίους κυκλοφορούσαν».

Ο Neiman γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Saint Paul της Μινεσότα, περνώντας τα νεανικά του χρόνια «στους δρόμους φορώντας κακής ποιότητας χειροποίητα ρούχα, παίζοντας ποδόσφαιρο, αποφεύγοντας τους νταήδες και ζωγραφίζοντας», γράφει ο Vogan.

Παράτησε το λύκειο και κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό το 1942, όπου εργάστηκε ως μάγειρας και ζωγράφισε σκηνικά για παραστάσεις του Ερυθρού Σταυρού, καθώς και «πρόστυχες τοιχογραφίες» στους τοίχους των μαγειρείων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σύμφωνα με το Ίδρυμα LeRoy Neiman, το οποίο διαχειρίζεται την περιουσία του.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, παρακολούθησε τη Σχολή του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγο και σπούδασε ελεύθερες τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις και στο Πανεπιστήμιο ΝτεΠολ. Η μεγάλη ευκαιρία για τον Neiman ήρθε το 1954, όταν γνώρισε τον Χιου Χέφνερ, ο οποίος μόλις είχε ξεκινήσει ένα νέο ανδρικό περιοδικό με την ονομασία Playboy. Το 1957, δημιούργησε ένα λογότυπο για το περιοδικό που ονομαζόταν Femlin, το οποίο το ίδρυμα περιγράφει ως «σέξι γυναικείο ξωτικό».

Στα ύψη

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, το ενδιαφέρον για τον Neiman εκτινάχθηκε μέσω μιας σειράς σημαντικών έργων, όπως η αποτύπωση του Εθνικού Συνεδρίου των Δημοκρατικών το 1968 σε μια σειρά από πίνακες.

Αλλά τα περισσότερα έργα και πρότζεκτ του έχουν περάσει κάτω από το ραντάρ του κόσμου της τέχνης, μεταξύ των οποίων οι εικόνες του από την υπογραφή της ειρηνευτικής συνθήκης Αιγύπτου-Ισραήλ στον Λευκό Οίκο το 1979.

«Νομίζω ότι σε κάποιο βαθμό κάποια από αυτά [τα έργα] επισκιάστηκαν από το πιο ορατό και εμπορικά επιτυχημένο έργο του, ιδίως το υλικό για το Playboy και τα έργα που αφορούσαν τον αθλητισμό», λέει ο Vogan.

Ο Neiman συνεργάστηκε ακόμη και με την αλυσίδα fast-food Burger King για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976, δίνοντας αφίσες με τους αθλητικούς πίνακές του μαζί με τα γεύματα.

Flickr | Magnes Museum

Καλλιτέχνης ή επιχειρηματίας;

«Πίστευε ότι θα μπορούσε να είναι «νόμιμος» καλλιτέχνης ενώ παρήγαγε έργο για ένα εστιατόριο fast-food ή ένα εμπορικό τηλεοπτικό δίκτυο. Πολλοί διαφωνούσαν και τον θεωρούσαν πουλημένο ή διαφημιστή των πελατών του. Ο Neiman επέμενε πάντα ότι είχε πλήρη καλλιτεχνική αυτονομία όταν εκτελούσε παραγγελίες και ότι ζωγράφιζε ό,τι του άρεσε».

Ωστόσο, προσθέτει ο Vogan, ο ισχυρισμός αυτός είναι « δύσκολο να γίνει πιστευτός, δεδομένου ότι τα έργα που του ανατέθηκαν είχαν την τάση να είναι εορταστικά. Σίγουρα ήταν ένας κομπιναδόρος. Αλλά ο κόσμος της τέχνης είναι γεμάτος από αυτούς. Κατά κάποιον τρόπο ο Neiman ήταν πιο ειλικρινής από τους περισσότερους, οι οποίοι τείνουν να αρνούνται τα οικονομικά τους κίνητρα».

Ο Neiman συνέχισε να δημιουργεί κύματα και στον 21ο αιώνα. Το 2002 ταξίδεψε στην Αβάνα μαζί με μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου και του Τύπου για να συναντήσει τον Κουβανό πρόεδρο Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος κάθισε για αρκετές ζωγραφιές. Το 2005 ο LeRoy και η σύζυγός του Janet Neiman δώρισαν 3 εκατομμύρια δολάρια στη Σχολή του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγο. Αλλά κατά το θάνατό του, τα δημοσιεύματα του Τύπου εξακολουθούσαν να τον αποκαλούν «τον καλλιτέχνη που οι κριτικοί αγαπούσαν να μισούν».

Ο Vogan λέει ότι ελπίζει ότι το βιβλίο θα οδηγήσει σε επανεκτίμηση.

«Νομίζω ότι το έργο του Neiman έχει μεγάλη αξία. Ρίχνει συναρπαστικό φως στην κουλτούρα αυτής της εποχής. Αλλά περισσότερο από αυτό, μιλάει για την ασταθή σχέση μεταξύ τέχνης και λαϊκής κουλτούρας. Γιατί τείνουμε να πιστεύουμε ότι η εμπορική τέχνη είναι αθέμιτη; Πώς αυτές οι αντιλήψεις για την τέχνη περιορίζουν την ικανότητα ορισμένων ανθρώπων να κατανοούν και να εκτιμούν την τέχνη; Τι λέει το γούστο κάποιου στην τέχνη για το πώς φαντάζεται τον εαυτό του και τη θέση του στην κοινωνία;».

*Με πληροφορίες από: The Art Newspaper | Gareth Harris