Τις προηγούμενες ημέρες ήρθε στο φως της δημοσιότητας μία φωτογραφία από τις Φυλακές Κορυδαλλού, στην οποία απεικονίζεται ένα κινητό τηλέφωνο. Στη διάρκεια της έρευνας των ειδικών φρουρών εντοπίστηκε ακόμα μία συσκευή.
Η υπόθεση αυτή είναι μία χρυσή ευκαιρία να ανοίξει μία δημόσια συζήτηση για το καθεστώς της χρήσης κινητών τηλεφώνων στις ελληνικές φυλακές. Όπως είναι γνωστό, η χρήση ηλεκτρονικών συσκευών (τηλέφωνα, tablets, υπολογιστές) απαγορεύεται.
Κρίνω ότι πρόκειται πλέον για ένα αναχρονιστικό μέτρο, το οποίο η Ελληνική Πολιτεία θα πρέπει να αναθεωρήσει.
Πρέπει να αποφασίσουμε, τι είδους σύστημα θέλουμε να εφαρμόσουμε για τους καταδικασμένους σε ποινή κάθειρξης στη χώρα μας. Μας ενδιαφέρει ο σωφρονισμός τους ή η τιμωρία τους;
Αν το σύστημα που θέλουμε να ακολουθήσουμε είναι τιμωρητικό, υπάρχει πάντα η λύση να τους πετάμε σε έναν σύγχρονο Καιάδα. Δεν το προκρίνω.
Αν όμως, επιθυμούμε τον αληθινό σωφρονισμό τους και την ομαλή τους επανένταξη στην κοινωνία, μετά την αποφυλάκισή τους, τότε θα πρέπει να εργαστούμε πάνω σε αυτό και να τροποποιήσουμε το μεγαλύτερο μέρος της άθλιας πραγματικότητας που ισχύει στις σημερινές ελληνικές φυλακές.
Στην εξαιρετικά πρόσφατη έκθεση (Ιανουάριος 2021) Digital Technology in Prisons υποστηρίζεται ότι πλέον η περιορισμένη/ελεγχόμενη πρόσβαση στο διαδίκτυο από όλους τους κρατουμένους επιβάλλεται για μια ορθότερη επανένταξη και καλύτερο σωφρονισμό. Περαιτέρω, όπως φαίνεται, η τεχνολογία βοηθά στην ίδια τη λειτουργία της φυλακής και επιτρέπει σε κρατουμένους να έχουν άμεση σχέση και πρόσβαση στα διαδικαστικά τους.
Σχετικά με τη χρήση κινητών τηλεφώνων στα Κέντρα Κράτησης έχω να επισημάνω τα εξής:
Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι της επικοινωνίας στις σύγχρονες κοινωνίες εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες, ωστόσο όταν η ύπαρξή τους εντοπίζεται εντός κάποιου κελιού ελληνικής φυλακής, παρουσιάζεται από τα μίντια περίπου σαν ειδεχθές έγκλημα.
Το μόνο σίγουρο στην πράξη είναι ότι η απαγόρευση των κινητών και του ίντερνετ συντηρούν μια ανθηρή μαύρη οικονομία, η οποία ‒καλύπτοντας τα κενά του επίσημου κράτους‒ εξασφαλίζει το πολύτιμο για τους κρατούμενους «παράθυρο στον έξω κόσμο» έναντι περίπου 1.500 ευρώ.
Αλήθεια, τι μπορεί να συμβεί αν τα κινητά τηλέφωνα εισχωρήσουν με τον νόμο στις φυλακές; Θα αυξηθεί το έγκλημα; Θα βοηθήσουμε τους καταδικασμένους να κάνουν πιο εύκολα τη δουλειά τους;
Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, αυτά τα επιχειρήματα είναι ξεπερασμένα. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να οργανώσει ένα έγκλημα από τις φυλακές, από τη στιγμή που διαθέτει πρόσβαση σε καρτοτηλέφωνο. Αρκεί να έχει χρήματα για τις τηλεκάρτες. Άλλωστε, η πραγματικότητα ξεπερνά αυτούς τους φόβους, αφού το οργανωμένο έγκλημα διαθέτει παράνομα κινητά εντός των φυλακών.
Η σημερινή κατάσταση περιγράφεται ως εξής:
Η επικοινωνία από τα καρτοτηλέφωνα της φυλακής είναι δύσκολη και ασύμφορη οικονομικά. Έχεις δικαίωμα να αγοράσεις μέχρι τέσσερις τηλεκάρτες των 10 ευρώ ανά βδομάδα από την καντίνα της φυλακής (αν είσαι από τους «προνομιούχους» και έχεις χρήματα στο λογαριασμό σου) και μπορεί να μην σου φτάνει ο χρόνος για να μιλήσεις με συγγενείς και φίλους σου. Να σημειώσω ότι οι περισσότερες κλήσεις γίνονται αναγκαστικά σε κινητά, και μια τηλεκάρτα των 10 ευρώ τελειώνει περίπου σε 30 λεπτά ομιλίας, ενώ για σταθερά τηλέφωνα και δεδομένου ότι η χρέωση στο 90% των περιπτώσεων είναι υπεραστική μπορεί να διαρκέσει περίπου μία ώρα. Ο κρατούμενος για να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο επικοινωνίας με την οικογένειά του πρέπει να επωμιστεί ένα τεράστιο οικονομικό κόστος. Αν θεωρήσουμε ως δεδομένες και ειλικρινείς τις διακηρύξεις του Σωφρονιστικού Κώδικα, σύμφωνα με τις οποίες σκοπός της φυλάκισης δεν είναι η καταστροφή του κρατούμενου (οικονομική, κοινωνική, οικογενειακή) αλλά αντιθέτως η πολιτεία βοηθάει και τον στηρίζει για τη μελλοντική του επανένταξη, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε έναν παραλογισμό χωρίς προηγούμενο…
Πέραν του τεράστιου κόστους, η διαδικασία τού να παίρνεις από τα καρτοτηλέφωνα είναι άχαρη. Περιμένεις σε σειρά και πρέπει να τελειώσεις γρήγορα, γιατί περιμένουν πίσω σου και άλλοι κρατούμενοι, που σε ακούνε (ο κάθε κρατούμενος μπορεί να ακούσει τις οικογενειακές σου και προσωπικές συνομιλίες) και βιάζονται να μιλήσουν και οι ίδιοι. Στα καταστήματα κράτησης που δεν υπάρχουν αρκετά κινητά υπάρχει μεγάλη ουρά στα καρτοτηλέφωνα και είναι η πιο συχνή αιτία για φασαρία μεταξύ των κρατουμένων.
Στα θετικά του δικαιώματος των κρατουμένων να επικοινωνούν μέσω κινητών προστίθεται:
Η επαφή με την οικογένεια και τους φίλους. Οι κρατούμενοι πρέπει να συντηρούν τις σχέσεις με τα παιδιά τους ή με συζύγους ώστε όταν αποφυλακιστούν να έχουν ένα οικογενειακό περιβάλλον που θα τους υποστηρίξει.
Η επιμόρφωση. Πολλοί κρατούμενοι με άπειρο ελεύθερο χρόνο, θα προτιμούσαν να σπουδάζουν μέσω διαδικτύου, να λαμβάνουν μέρος σε διαδικτυακά σεμινάρια, ώστε όταν αποφυλακιστούν να γίνουν γρήγορα ενεργά μέλη της κοινωνίας, μακριά από την παραβατικότητα.
Η ενημέρωση. Είναι βέβαιο ότι ένας ενημερωμένος άνθρωπος είναι ένας καλύτερος άνθρωπος. Οφείλουμε να δώσουμε ίσες ευκαιρίες στους ανθρώπους που έχουν παρανομήσει και έχουν τιμωρηθεί γι’ αυτό.
Ας ρίξουμε μία ματιά τι συμβαίνει στις άλλες χώρες:
Το 2020 στην Αργεντινή (σε κάποιες Φυλακές) εγκρίθηκε η παροχή και χρήση κινητών τηλεφώνων στις Φυλακές αρχικά ως μέτρο ανακούφισης των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν τα σωφρονιστικά καταστήματα λόγω της πανδημίας και του υπερπληθυσμού των φυλάκων τους. Μέτρο το οποίο τελικά μονιμοποιήθηκε για κάποιες πτέρυγες κάποιων φυλακών της χώρας.
Το 2021 η Σκωτία πλήρωσε £3.2 εκατ. για αγορά ειδικών κινητών τηλέφωνων, τα οποία έδωσε σε όλους τους κρατουμένους και μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μόνο με συγκεκριμένο τρόπο και για να ενωθούν μόνο με συγκεκριμένους αριθμούς που είχαν εγκριθεί από τη φυλακή.
Άλλες χώρες, όπως Ιρλανδία (2022) και Γαλλία (2017), προτίμησαν να εγκαταστήσουν σταθερά τηλέφωνα σε όλα τα κελιά με τη δυνατότητα ο κάθε κρατούμενος να μπορεί να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνο όσες φορές θέλει και όποτε θέλει από το κελί του.
Στη νέα Hameenlinna Smart Prison της Φινλανδίας (2020), όλα τα κελιά έχουν τον δικό τους φορητό υπολογιστή (laptop), όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να έχει ο κάθε κρατούμενος επικοινωνία με το προσωπικό των φυλακών, μεταξύ τους οι κρατούμενοι, αλλά και με άτομα εκτός της φυλακής. Περαιτέρω, έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Το 2011, ενώ ο πρόεδρος Obama προώθησε νόμο που ποινικοποιεί τα κινητά τηλέφωνα στις φυλακές, κινητά τηλέφωνα συνεχίζουν να υπάρχουν σε όλες τις φυλακές της Αμερικής, με το 2017 να καταγράφει κατοχή κινητού τηλεφώνου σε κάθε 1 από 3 κρατουμένους.
Το σωφρονιστικό σύστημα στην Ελλάδα πάσχει σε όλα τα επίπεδα. Στις υποδομές, στις συνθήκες κράτησης, στον αριθμό των κρατουμένων, στη φύλαξή τους. Αν θέλουμε να αλλάξουμε και να λειτουργήσουμε με βάση την πρόληψη στο έγκλημα, χωρίς να δημιουργούμε εντός των Φυλακών, νέες γενιές εγκληματιών, πρέπει να φροντίσουμε να τα αλλάξουμε, σχεδόν όλα. Και η νέα κυβέρνηση έχει την ευκαιρία να το κάνει, σε συνδυασμό με την αυστηροποίηση των ποινών που προβλέπονται για πολλά ειδεχθή εγκλήματα.
